‘Nederlandse Zwarte Piet’ heeft Amerikaanse wortels

Historica Lise Koning toont in een artikel in het aankomende nummer van Tijdschrift voor Geschiedenis voor het eerst aan hoe het hulpje van Sinterklaas is gemodelleerd naar populaire Amerikaanse en Britse blackface-optredens uit de negentiende eeuw.

Blackface, het zwartmaken van een gezicht om een karikatuur van een zwart persoon uit te beelden, ontstond rond de jaren 1820 in de Verenigde Staten. Vlak nadat blackface ook in Nederland aanslaat, introduceert de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman in het prentenboek Sint Nikolaas en zijn knecht (1850) het personage Zwarte Piet. Deze ‘knecht’ van Sinterklaas lijkt sterk op het Amerikaanse blackface-karakter: hij heeft een geschminkt gezicht, draagt verfijnde maar karikaturale kleding, veroorzaakt komisch bedoelde taferelen en is een voorbeeld van anti-emancipatoire humor. De Nederlandse Zwarte Piet maakt daarmee onderdeel uit van een internationale traditie waarin een stereotype beeld van zwarte mensen wordt neergezet.

Lise Koning (1989) is als medewerker Educatie en evenementen verbonden aan het Noord-Hollands Archief en in 2018 verkozen tot Jonge Historicus van het Jaar. Tevens won zij de Publieksprijs Jonge Archivaris van het Jaar. In het nieuwste nummer van Tijdschrift voor Geschiedenis schrijft Koning over de internationale invloed op de Nederlandse Zwarte Piet-traditie. Het nieuwste nummer van Tijdschrift voor Geschiedenis verschijnt in december. Het artikel van Lise Koning is alvast online te lezen op www.tijdschriftvoorgeschiedenis.org.